Waterschappen maken circulariteit vast onderdeel van werkwijze
De Nederlandse waterschappen werken nu nog vooral experimenteel aan circulariteit. Maar er zijn duidelijke doelen voor 2050 en dus is er een begin gemaakt met een circulaire strategie voor alle waterschappen. Bas Nanninga helpt ze daarbij en vertelt welke mogelijkheden en uitdagingen er op dat pad liggen.
Nanninga houdt zich bij de Unie van Waterschappen bezig met het ontwikkelen van een strategie voor circulaire waterschappen. Verder doet hij onderzoek naar materiaalgebruik. Twee thema’s dus die sterk met elkaar verbonden zijn. De Nederlandse waterschappen zijn allemaal al in enige mate met circulair werken bezig. Ze moeten ook wel, want de Unie heeft zich verbonden aan de doelen uit het programma Nederland Circulair in 2050. Nanninga helpt de waterschappen om die doelen en wat ervoor nodig is om te halen én concreet te maken.
Een belangrijke stap in dat proces is het ‘Verhaal van de circulaire waterschappen’, een document dat medio juli werd gepubliceerd. Het is in zekere zin het startpunt van het proces waarbij waterschappen niet alleen individueel naar circulariteit kijken, maar ook gezamenlijk. Van daaruit gaan ze samen een strategie bedenken om circulair een vast onderdeel van de werkwijze te maken. “Er zijn sinds de publicatie best veel positieve reacties op het verhaal gekomen. Vanuit de waterschappen, maar ook uit de wereld daaromheen, zoals adviseurs en toeleveranciers. Zij vinden het allemaal goed dat we hier actief mee bezig zijn”, aldus Nanninga.
Aanspreekpunten snel gevonden
Het traject dat leidde tot de publicatie werd in november 2020 ingezet. Het feit dat de waterschappen individueel en binnen de Unie van Waterschappen goed georganiseerd zijn, hielp volgens Nanninga met het soepel laten verlopen van dat proces. “Er zijn commissies, werkgroepen en bestuurders met eigen portefeuilles. Bovendien is er een platform voor adviseurs van waterschappen op het gebied van circulariteit dat maandelijks bijeenkomt. Dus ik wist bij wie ik moest zijn om een begin te maken met onze strategie.”
Zoals gezegd: er gebeurt bij waterschappen al best veel als het om circulariteit gaat. Nanninga geeft een aantal voorbeelden. “Rioolwater bevat veel grondstoffen waar waterschappen mee kunnen werken. We winnen er energie uit, maar ook grondstoffen als fosfaat, cellulose en bioplastics.” Er zijn verder waterschappen eerste stappen aan het zetten met circulair inkopen en het duurzaam en circulair renoveren of bouwen van stuwen, dijken en gemalen. “Het ene waterschap is wat verder dan het andere met circulariteit. Het gaat nog vooral om pilots en experimenten. Dat is ook logisch, want de circulaire economie zelf zit nog middenin de verkennende en onderzoekende fase. Maar het moet wel veel meer een structureel onderdeel van het werk van waterschappen worden.”
Wat, waarom en hoe
De uitdaging is het zetten van de volgende stap, legt Nanninga uit. Of zelfs de eerste stap bij die waterschappen waar circulariteit nog niet echt opgepakt is. Daarvoor is dus het ‘Verhaal van de circulaire waterschappen’ bedacht, “dat ingaat op het wat, het waarom en het hoe van circulaire waterschappen.” Zo staat er onder meer in waarom circulariteit van waarde is en dat het via een transitie tot stand komt. Het achterliggende doel (het ‘wat’) wordt in het document geplaatst in het kader van internationale klimaatdoelen en nationale afspraken om daar invulling aan te geven.
Het artikel gaat verder onder de foto
Het ‘hoe’ gaat over de weg naar circulaire waterschappen met een strategie die zes hoofdlijnen kent. Dat zijn organisatie & gedragsverandering, duurzaam opdrachtgeverschap, circulair assetmanagement, grondstoffen terugwinnen uit reststromen, transitiemanagement en samenwerking. Om duurzaam opdrachtgeverschap als voorbeeld te nemen: dat is een overkoepelende aanpak voor waterschappen voor de omslag van duurzaam inkopen naar duurzaam opdrachtgeverschap. Met als achterliggend idee dat de waterschappen als opdrachtgevers grote invloed kunnen hebben op welke materialen en contractvormen er worden gebruikt – en dus ook of daar het etiket ‘circulariteit’ op kan worden geplakt.
Een andere manier van werken
“Hoewel het mede over materialen, marktplaatsen en het terugwinnen van grondstoffen gaat, is het geen technisch document geworden”, onderstreept Bas Nanninga. “Het gaat veel meer over wat er nodig is qua organisatie, gedrag en verandering, want dat is als het om circulair gaat de grootste uitdaging voor de waterschappen. Het is een transitie van de hele samenleving waar we als waterschappen in mee moeten. Dat vereist een andere manier van werken en naar dat werk kijken.”
Wat nu in het ‘Verhaal van de circulaire waterschappen’ staat, moet door alle betrokkenen worden vertaald in een verdere uitwerking van de al genoemde strategische lijnen. Bas Nanninga is daar nu onder meer de werkgroepen voor aan het samenstellen, die vervolgens verschillende sessies zullen houden. “In het voorjaar van 2022 willen we dan het net ophalen en met de inhoud daarvan de concrete strategie voor circulaire waterschappen maken.”
Lees ook:
