2000 hectare polder teruggegeven aan rivier

Op maandag 12 oktober 2015 verrichtte minister Melanie Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) de officiële oplevering van het Ruimte voor de Rivierproject ‘Ontpoldering van de Noordwaard’. Met het inrichten van de Noordwaard als doorstroomgebied voor de rivier de Nieuwe Merwede kan bij hoge waterstanden het rivierwater sneller worden afgevoerd. De waterstand bij Gorinchem wordt dan met 30 centimeter verlaagd.

Schultz: “Met groot respect beluister ik de verhalen van de bewoners die hebben plaatsgemaakt voor het water. Het is mede aan hen te danken dat de mensen in Gorinchem de komende decennia droge voeten houden en de Noordwaard een prachtig recreatiegebied is geworden.”

Ontpoldering Noordwaard
De Noordwaard is een gebied van zo’n 4.450 hectare – circa 6.000 voetbalvelden – dat grenst aan de Brabantse Biesbosch en de Nieuwe Merwede. 2000 hectare van dit gebied is nu ‘ontpolderd’, teruggegeven aan de rivier. Door de ontpoldering is de veiligheid in het benedenrivierengebied vergroot. De dijk langs de Nieuwe Merwede is verlaagd van 5 m tot een hoogte van 2 m boven NAP. Stijgt het rivierwater tot boven die hoogte, dan stroomt het water over in de polder. Op die manier krijgt de rivier meer ruimte en daalt de waterstand.

De Noordwaard kan enkele keren per jaar onder water komen te staan. Dit komt voornamelijk in de winter voor, als de waterstand hoog is door regen en smeltwater. Niet de hele Noordwaard valt onder het nieuwe doorstroomgebied: de delen die door hoge kades zijn omgeven, zullen maar eens in de 100 tot 1000 jaar onder water staan.

Leven met het water in doorstroomgebied
Minister Schultz verklaarde vandaag dat de Noordwaard nu gereed is voor het opvangen van water uit de Nieuwe Merwede. Dat deed zij bij de Seleviahoeve: een manege en paardenhouderij in de polder. De oude manege lag midden in het doorstroomgebied. De familie Van den Broek moest verhuizen. Ze kozen ervoor in het gebied te blijven wonen, maar dan op een terp waar zowel hun woning als hun bedrijf op werden geplaatst. Ad van den Broek, eigenaar van de Seleviahoeve: “Ik heb onderschat wat een dergelijke verplaatsing betekent voor de bedrijfsvoering en het gezin. Nog steeds zijn we niet helemaal op orde, maar de locatie geeft wel volop perspectieven.” Minister Schultz wees op het ‘draaiboek Hoogwater’ dat is opgesteld door gemeente Werkendam samen met de bewoners. ”Ik vind het ontzettend goed dat bewoners én overheden nadenken over hoe zij hun ‘leven met het water’ inrichten. Uiteraard zitten de bewoners in principe droog op hun terp. Maar indien nodig ligt er een evacuatieplan klaar voor die inwoners die niet in het gebied willen blijven. Zo is eenieder goed voorbereid op het water in de polder.”

Voorbereidingen met grote impact
Bewoners en agrariërs in het gebied ondervonden de afgelopen jaren dagelijks de gevolgen van het werk. Zo moest een aantal woningen en boerderijen in het toekomstige stroomgebied, het gebied dat bij hoge waterstanden onder kan lopen, worden gesloopt. Boeren en bewoners die de Noordwaard wilden verlaten, verkochten hun woning of bedrijf aan het Rijk. Bewoners die toch in het gebied wilden blijven, hebben nieuwe huizen en bedrijven op terpen gebouwd. Rondom de woningen en boerderijen die behouden zijn, werden diverse aanpassingen uitgevoerd om in gevallen van extreem hoog water wateroverlast ter plaatse zo goed mogelijk te voorkomen. Bij de herinrichting is gezorgd dat het gebied nog steeds bewoond kan worden en dat er nog plaats is voor iets minder dan de helft van de agrariërs die voorheen dit gebied bewoonden. De nieuwe inrichting van de Noordwaard levert een substantiële bijdrage aan de waterveiligheid in Nederland en zorgt bovendien voor een bijdrage aan een aantrekkelijker leefgebied langs de rivier.

Feiten en cijfers over de Noordwaard
De Noordwaard is één van de meest omvangrijke projecten binnen Ruimte voor de Rivier:

• 70 km kades en dijken
• 50 km nieuwe weg
• 29 terpen en maatwerkoplossingen
• 75 betrokken gezinnen
• 38 verkeersbruggen
• 12 gemalen en 17 windwatermolens
• 80 km verlegde kabels en leidingen (distributienet)
• 10 km verlegde kabels en leidingen (stamvoeding)
• 4 miljoen m3 grondtransport (ca. 300.000 vrachtwagens)

Ruimte voor de Rivier
De ontpoldering van de Noordwaard is gerealiseerd door Rijkswaterstaat, Provincie Noord-Brabant, Gemeente Werkendam en Waterschap Rivierenland. De Nederlandse rivieren hebben steeds vaker te maken met hoge waterstanden. Ze krijgen meer regen- en smeltwater te verwerken, terwijl ze tussen de dijken maar weinig ruimte hebben. Hierdoor neemt de kans op overstromingen toe. Alleen dijkverhoging is onvoldoende om het toenemende overstromingsgevaar te keren. De waterstand in de rivieren moet omlaag. Daarom geven Rijkswaterstaat, waterschappen, gemeentes en provincies onze rivieren op ruim dertig plaatsen meer ruimte. Bijvoorbeeld door het verleggen van dijken, graven van nevengeulen en verdiepen van uiterwaarden. Op deze manier werken we samen aan de veiligheid van vier miljoen inwoners in het rivierengebied én aan een aantrekkelijke leefomgeving.

Week van Ons Water 11 t/m 18 oktober 2015
Beleef dijken, duinen, polders en rivieren in het stormseizoen tijdens de Week van Ons Water. Neem deel aan activiteiten bij waterveiligheidsprojecten, langs kust en op rivier, in de polder of op de dijk. En ervaar wat er nodig is om ons land te beschermen tegen het water. Meer informatie en aanmelden kan op www.weekvanonswater.nl