In Amsterdam stortte afgelopen september een deel van de kade aan de Grimburgwal in. Dit kwam vooral door de afwijkende opbouw van de kade, lokaal diepere bodemligging en verzwakt metselwerk door aanvaringen. Het rapport dat door TU Delft, Deltares, AMS Institute en SkyGEO werd opgesteld, laat zien dat het instorten van de kade ook kennis heeft opgeleverd de kadevernieuwingen ten goede kan komen.

Dat is geen overbodige luxe, want Amsterdam telt nogal wat kilometers aan historische kademuren van 50 tot 300 jaar oud. Ze rusten over het algemeen op houten funderingen en bestaan meestal uit metselwerk op een houten vloer. De gemeente Amsterdam staat met deze objecten voor een enorme onderhoudsopgave. Het instorten van de kade aan de Grimburgwal is daarom aangewend om in kaart te brengen welke kades in de stad prioriteit moeten krijgen.

Net als een detective

In opdracht van de gemeente Amsterdam deden deskundigen van TU Delft, Deltares, AMS Institute en SkyGEO onderzoek naar het instorten van de kade in kwestie. Dat gebeurde volgens de forensic engineering-methode, vertelt projectleidster Mandy Korff op de website van de TU Delft. Daar is deze aanpak mede ontwikkeld.

“Als je net als een detective bij een ramp of ongeluk de oorzaken heel nauwkeurig en systematisch achterhaalt, dan kun je ervan leren en zulke gebeurtenissen in de toekomst hopelijk voorkomen. Hier wilden we technische kennis opdoen over de oorzaken en omstandigheden van instorten. Op basis daarvan doen we aanbevelingen voor andere kademuren, die in Amsterdam en ook in andere steden kunnen worden gebruikt.”

Smallere kade

De onderzoekers brachten meerdere oorzaken in kaart. Zo breken de houten palen in de fundering vervormd en uiteindelijk gebroken te zijn. Dit komt door een lokaal diepere bodemligging van de gracht en dat is waarschijnlijk weer veroorzaakt door het veelvuldige draaien van boten op die locatie. De kade is verder smaller dan op veel andere plekken in de stad, waardoor er in veel gevallen maar twee in plaats van de gebruikelijke drie palenrijen in aanwezig waren. Het metselwerk kende al veel scheuren en werkzaamheden aan de weg tussen kademuur en panden hebben waarschijnlijk het laatste zetje aan de instorting gegeven.

Niet zomaar opnieuw bestraten

De onderzoekers doen een aantal aanbevelingen om overige kademuren in Amsterdam beter te kunnen beoordelen. Mandy Korff licht de belangrijkste toe: “Controleer of er meer smalle kades zijn met misschien maar twee palenrijen, meer kades met aanvaarschades en/of kades met diepere ligging van de waterbodem. Deze kades kunnen met voorrang worden getoetst en zonodig versterkt worden. Kijk daarnaast goed, met het blote oog en/of met satellieten, naar zettingen van de straat achter een kade. En voordat opnieuw bestraat wordt, moet altijd eerst een analyse van de oorzaak van de verzakking worden gemaakt die het gedrag van de kade meeneemt.” In het rapport zelf wordt uitgebreid op het onderzoek en de aanbevelingen ingegaan.